دختران تركمن شب قدر هديه مي گيرند

دختران تركمن در شب قدر كه ميان آنها معمولا به ، قدر گيجه معروف است ، چشم انتظار همسر آينده خود مي مانند. آنها مي دانند كه قرار است به مناسبت اين شب عزيز هديه اي از او بگيرند. اين هديه در زبان محلي ، " قدر ايميش " نام دارد و نشانگر اهميت و ارزش اين شب نسبت ساير شب هاي سال است. تركمن ها در قاموس بومي و اعتقادي خود ، اين هديه بردن براي نو عروس را خوش يمن و براي زندگي آن زوج ، مبارك مي دانند . چرا كه اين شب ، شب نزول قرآن است.
البته تركمن ها براي اين شب خجسته ، برنامه ها و مراسم ديگري را هم تدارك مي بينند كه بيشتر به جشني بومي - مذهبي مي ماند. آنها اين شب را همچون عيدي بزرگ پاس مي دارند و به ميهماني و شب نشيني و شادي مي پردازند. زنان تركمن از شب هاي قبل براي اين جشن ، شيريني ها و تنقلات محلي خاصي آماده مي كنند ؛ از جمله نوعي شيريني محلي مخصوص به نام بومي " بيشمه " كه در واقع شيريني مخصوص اين شب است.

علاوه بر " بيشمه " ، نوعي كيك برنجي به نام " كوميشدان " هم پخته مي شود. و همچنين نوعي سمبوسه كه در زبان محلي به " بورك " معروف است ؛ اين غذاي قديمي كه تاريخي چند صد ساله دارد غذاي محلي خوشمزه و پرطرفداري ست كه مخصوصا در شب نشيني ها استفاده مي شود . زنان تركمن ، براي تهيه نان اين سمبوسه، آرد را با نمك الك مي كنند و وسط آن را باز كرده و مقداري كره آب شده مي ريزند و دوباره مواد را مخلوط مي كنند. سپس تخم مرغ ها را شكسته و خمير را ورز مي دهند. همزمان روي تابه مواد داخل سمبوسه را هم آماده مي كنند. اين مواد عبارتند از گوش چرخ كرده ، پياز ، ادويه ، ليمو ، كره ، نمك و فلفل؛ كه همه با هم غذاي خوشمزه و خوش منظره اي براي سفره هاي شب نشيني تركمن ها مي سازند. معمولا تركمن ها همه اين خوردني ها را به اضافه فرني ، سر سفره مي نهند و منتظر مهمانان خود مي مانند.
در همين شب نشيني هاست كه دست به دعا بر ميدارند و درد ها و حاجت هاشان را زمزمه مي كنند . آنها بر اين باورند كه در اين شب خضر و الياس ، در ميان زمينيان در گردش اند و به هر كس بر خورند ، دعايش را برآورده مي كنند. اين انگاره افسانه آميز باعث مي شود ، همه براي بيدار ماندن و دعا كردن مشتاق باشند. علاوه بر اين تركمن ها معتقدند در اين شب تمام آب هاي شور دنيا ، شيرين مي شوند. مطمئنا اين انگاره ثابت نشده است اما با اين همه نشانگر عمق اعتقادات محكم مردم و علاقه و پيوندي ست كه با اين شب دارند.
كودكان هم براي اين شب زنده داري به يادماندني سال ، برنامه و رسوم خاصي دارند كه با شور و شوق اجرا مي كنند ؛ از جمله نوعي بازي محلي ست كه " آي ترك – گون ترك " ناميده مي شود . كه ريشه از ادبيات فولكلور مردم تركمن مي گيرد. در اين بازي براساس افسانه هاي تركمن ، بچه ها در واقع به ماه و خورشيد تشخص مي بخشند . در اين بازي ، ماه ( آي ) « دختر » و خورشيد ( گون يا گونش ) « پسر » است. و به اين ترتيب است كه شب قدر در تقويم مردم تركمن ، به عنوان يك ضيافت پرشكوه برجستگي خاصي پيدا مي كند .

نسيم خليلي